Spis treści
- Jak terapia bulimii może pomóc w pokonaniu tego zaburzenia?
- Bulimia nervosa – rozpoznanie
- Jak rozpoczyna się i rozwija bulimia psychiczna?
- Bulimia – wyniszczenie organizmu
- Jak postrzega siebie i świat osoba z bulimią?
- Podsumowanie
Jak terapia bulimii może pomóc w pokonaniu tego zaburzenia?
Zaburzenie odżywiania, znane jako bulimia, przez długi czas nie było rozpoznawane jako odrębna jednostka chorobowa. Traktowano je jedynie jako epizody innych chorób, takich jak anoreksja, cukrzyca czy malaria. Dopiero w 1979 roku brytyjski lekarz-psychiatra Gerald Russell opisał syndromy tego zaburzenia oraz określił jego rokowania. Bulimia charakteryzuje się napadami objadania się, które są następnie kompensowane przez zachowania takie jak wymioty, nadmierne ćwiczenia fizyczne czy stosowanie środków przeczyszczających. Terapia bulimii może być kluczowa w procesie pokonywania tego schorzenia.
Bulimia nervosa – rozpoznanie
Zgodnie z kryteriami zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM V do rozpoznania tego zaburzenia konieczne jest kilka objawów.
- Napady objadania się: Osoba spożywa dużą ilość jedzenia w krótkim czasie, czując utratę kontroli nad spożyciem.
- Zachowania kompensacyjne: Po napadzie objadania się, osoba podejmuje działania mające na celu zmniejszenie poczucia winy i uniknięcie przybrania na wadze, takie jak wymioty, nadmierne ćwiczenia fizyczne, stosowanie leków przeczyszczających lub moczopędnych.
- Niska samoocena związana z wagą i wyglądem: Osoba z bulimią często ma zaburzony obraz ciała i silne poczucie winy związane z jedzeniem.
Rodzaje bulimii według klasyfikacji medycznej DSM-V:
- Bulimia nervosa: W przypadku bulimii nervosa występują regularne napady objadania się, które są kompensowane przez zachowania kompensacyjne, takie jak wymioty, nadmierne ćwiczenia fizyczne lub stosowanie środków przeczyszczających. Osoba z bulimią nervosa często utrzymuje wagę w normie lub ma nadwagę.
- Bulimia nervosa o niskiej częstości napadów objadania się / o niskiej częstości kompensacji: W tej formie bulimii występują rzadkie napady objadania się lub rzadkie zachowania kompensacyjne.
Zdiagnozowanie bulimii zwykle wymaga spełnienia określonych kryteriów diagnostycznych określonych przez DSM-V, takich jak częstotliwość napadów objadania się i zachowań kompensacyjnych oraz ich wpływ na funkcjonowanie i samopoczucie osoby dotkniętej tym zaburzeniem.
Jak rozpoczyna się i rozwija bulimia psychiczna?
W porównaniu z anoreksją, bulimia pojawia się statystycznie później, około 20 roku życia. Nie jest to jednak warunek – może pojawić się także wcześniej.
Czynniki ją wyzwalające są bardzo zróżnicowane (zaburzenia mechanizmów samoregulacji i samokontroli, brak samoakceptacji lub akceptacji przez rówieśników, konflikty w rodzinie, emocjonalne zaniedbanie w okresie dzieciństwa). Dla osób z bulimią waga i wygląd też stanowią istotny punkt odniesienia, jednak ich fizyczność nie nasuwa tak jednoznacznych skojarzeń z zaburzeniem jak w przypadku osób z anoreksją. Chorzy prezentują się powierzchownie bardzo różnie, niektórzy mogą mieć mniejszą lub większą nadwagę, mieścić się w granicach normy lub mieć niedowagę. Charakterystyczne – dla większości z nich – są wahania wagi. Okresowo tyją lub chudną, co odbija się na ich samopoczuciu psychicznym. Pozornie nie ma jednoznacznych, fizycznych oznak zaburzenia, jednak istnieją fizyczne symptomy, które można dostrzec na pierwszy rzut oka i które mogą na nie wskazywać. Należą do nich: opuchnięcia twarzy i policzków spowodowane obrzękiem gruczołów ślinowych, blizny lub zaczerwienienia na grzbietach dłoni powstałe na skutek prowokowania wymiotów, zniszczone szkliwo na zębach pod wpływem działania kwasów żołądkowych (szczegółowe zniszczenia spowodowane przez bulimię przedstawione są w dalszej części artykułu).
Epizod bulimiczny najczęściej rozpoczyna się od odczuwania napięcia. Może je wywoływać wiele sytuacji: stres, zaburzenie porządku funkcjonowania, przemęczenie, silne emocje ale także nuda i poczucie pustki, pragnienie doświadczenia przyjemności związanej z jedzeniem, które nagle wymyka się spod kontroli. W opinii potocznej bulimia utożsamiana jest z wywoływaniem wymiotów, jednak jej cechą konstytutywną są właśnie napady objadania się. Podczas tych epizodów chorzy doświadczają poczucia utraty kontroli nad tym co i w jakich ilościach spożywają. Jedzą w sposób niekontrolowany, szybko, pospiesznie, niestarannie, najchętniej produkty wysokokaloryczne. Obliczono, że w trakcie napadu niekontrolowanego jedzenia potrafią przyjąć od 3500 do nawet 10000kcal.
Po napadzie odczuwają ulgę, która powoduje chwilowy spadek napięcia. Wraca ono jednak powodowane wyrzutami sumienia i lękiem przed następstwami napadu, dlatego osoby te dążą do jak najszybszego usunięcia efektów przejedzenia. Mające bulimię z podtypem przeczyszczającym odczuwają wręcz fizyczną przyjemność kiedy usuną z żołądka treść pokarmową. Warto w tym miejscu wspomnieć, że prowokowanie wymiotów następuje na wiele sposobów np. poprzez uciskanie żołądka, picie dużych ilości płynów, wkładanie palców do przełyku etc. Chcąc mieć pewność, że żołądek został oczyszczony, niektórzy stosują swoiste, naturalne markery, np. jabłka z czerwoną skórką, która widoczna w wydalonej treści pokarmowej, świadczy o pozbyciu się zjedzonych produktów. Nie są to jednak skuteczne metody.
W przeciwieństwie do osób z anoreksją – osoby z bulimią mają świadomość zaburzenia, dlatego często szybciej udają się na terapię i szukają pomocy. Ze względu na brak widocznych zmian w wyglądzie zewnętrznym, rodzina może bardzo długo albo nawet wcale nie zdawać sobie sprawy z powagi sytuacji. Tym bardziej, że chorzy bardzo dbają o to, żeby się nie zdekonspirować.
Przebieg bulimii jest odmienny niż anoreksji. Dominują w niej następujące po sobie okresy lepszego i gorszego samopoczucia. W okresach kiedy udaje się kontrolować ilość spożywanych produktów funkcjonują całkiem dobrze społecznie, towarzysko i zawodowo. Rujnujące są dla ich zdrowia i psychiki są powracające epizody obżarstwa, z którymi nie potrafią sobie poradzić i nad nimi zapanować. Epizody te często utrudniają lub nawet niszczą ich życie rodzinne, które zostaje podporządkowane atakom głodu i działaniom kompensacyjnym. Należy podkreślić, że osoby chore niejednokrotnie podejmują próby powstrzymania napadów głodu np. poprzez trzymanie tylko niewielkich ilości jedzenia w domu. Niestety w trakcie epizodu potrafią w akcie desperacji zjadać rzeczy półsurowe, mrożonki lub wygrzebywać resztki posiłków z kosza. Świadczy to o sile impulsu, któremu podlegają chorzy na bulimię.
Bulimia – wyniszczenie organizmu
Bulimia wywołuje bardzo poważne zmiany fizyczne w funkcjonowaniu organizmu oraz w psychice. Poniżej przedstawiono zestawienie zaburzeń wywołanych chorobą:
| Typ problemów i zaburzeń | Przejawy |
| Zaburzenia związane z wymiotami | wtórna hipoglikemia (niedocukrzenie)zapalne obrzęki ślinianek przyusznychzapalne powiększenie trzustki ze wzrostem amylazy w surowicynadżerka w przełyku na tylnej ścianie gardła i w żołądkuchoroby dziąseł, erozja szkliwa nazębnego z przebarwieniami zębówskurcze mięśni aż do nieprawidłowej pracy serca (z zawałem łącznie) spowodowane niedoborami sodu i potasu |
| Zaburzenia na skutek nadużywania środków przeczyszczających i odwadniających | kwaśnica metaboliczna z pozornie prawidłowym poziomem potasuhipoglikemiazmiany w moczubiegunkiobjawy odwodnieniaduże spadki masy ciała następujące w krótkim czasie |
| Zaburzenia metaboliczne w wyniku działań kompensacyjnych | spadek ciśnienia tętniczego, duszności, zaburzenia rytmu serca, słabo wyczuwalne tętno, słabo słyszalne tony sercawzdęcia i nagłe rozszerzenia żołądkaniedrożność porażenna jelitzwiększona ilość produkowanego moczuuogólniony lub miejscowy obrzęk kończyn dolnych |
| Zaburzenia psychiczne | zaburzenia procesów uczenia się i koncentracji uwagizaburzenia świadomościneuropatie (stan chorobowy dotyczący nerwów – struktur przekazujących impulsy do różnych części organizmu poza mózgiem i rdzeniem kręgowym – określany bywa mianem neuropatii obwodowej lub zapalenia nerwów obwodowych. Uszkodzenie lub stan zapalny zaburza przewodzenie informacji ruchowych i czuciowych wzdłuż włókien nerwowych i oprócz bólu wywołuje takie objawy, jak drętwienie, mrowienie, palenie kończyn, wrażenie osłabienia kończyn). |
Jak postrzega siebie i świat osoba z bulimią?
Bulimia to nie tylko choroba ciała ale także i duszy. Podobnie jak w przypadku osób z anoreksją, brak jest u osób cierpiących na bulimię akceptacji własnego ciała. Panicznie boją się utyć dlatego precyzyjnie określają akceptowalną dla siebie masę ciała. W większości przypadków akceptowana przez nich waga jest mocno zaniżona w stosunku do norm. Utrzymanie jej na założonym poziomie staje się celem priorytetowym. Od utrzymania wagi zależy ich samoocena – jeżeli tyją powoduje to u nich frustrację oraz poczucie niższości.
Osoby z bulimią odczuwają dyskomfort spowodowany tym, że ukrywają swoją przypadłość przed bliskimi, mają poczucie, że żyją w nieustannym kłamstwie, że ukrywają część prawdy o sobie.
W momentach kiedy kontrolują głód wydają się wieść normalne życie. Są to często osoby towarzyskie i lubiane. W większości przypadków są to ludzie dla których opinia innych na swój temat jest bardzo ważna, troszczą się aby robić dobre wrażenie i zyskiwać akceptację. Sprawiają wrażenie osób pogodnych, jednak przeżywają głębokie konflikty wewnętrzne związane z poczuciem niższości, obawą przed odrzuceniem.
Jedzenie staje się dla osób cierpiących na bulimię nałogiem, zdarza się także, że popadają w inne uzależnienia np. alkoholizm.
Podsumowanie
Bulimia jest zaburzeniem odżywiania, które pozornie może wydawać się bardziej łagodne od anoreksji. Wynika to z faktu, że nie powoduje tak widocznych spustoszeń w wyglądzie osoby chorej. Jednak zdrowotne konsekwencje bulimii są równie poważne i mogą prowadzić w skrajnych przypadkach do śmierci. Nie bez znaczenia jest także, że zaburzenie to dotyka ludzi cztery razy częściej niż anoreksja. W przypadku bulimii rokowania są bardzo dobre, o ile wcześnie rozpocznie się terapię. Dlatego tak ważna jest wiedza dotycząca bulimii i możliwości uzyskania pomocy ze strony specjalistów.